Bomen. Grote bomen. Dat is een kwaliteit van de wijk in Amersfoort waar ik sinds kleine drie jaar woon. Ik werd benaderd in het kader van het 50-jarig bestaan van deze wijk voor het maken van een fotoserie. In het concept dat ik bedacht voor deze serie, zijn deze bomen de kern. De bomen zijn ruim volwassen en daarmee onderscheid Schuilenburg zich van nieuwbouwwijken. Maar de opdrachtgever, welzijnsorganisatie Indebuurt033, wilde natuurlijk wel bewoners zien. Portretten? Nee. Scenes? Ja! Maar dan moet ik iets verzinnen, zodat er iets gebeurt.
Terug naar de aanleiding: een jubileum. Wat doe je dan? Dan hang je slingers op! En waaraan?
Enfin, gisteren stond ik op het terras van een bewoner die ik ook graag betrek in een foto die ik nog moet maken. Dit was zijn uitzicht. Vanmiddag sta ik als het goed is op het puntje groen, waar het kanaal en de Barneveldse Beek splitsen. De flatbewoner is een van de mensen die mee helpt de slingers op te hangen. De serie maak ik vanaf ooghoogte. Wordt vervolgt…

Vereniging Deltametropool publiceerde de ‘Atlas van de arbeid’ via LinkedIn. Het ging exact over ontwikkelingen die ik ook in mijn projecten als Buurt- en Regiobanden tegenkom. Ik reageerde per mail en liet een aantal voorbeelden uit deze series zien. Dat werd gewaardeerd en ik kreeg op de website van Vereniging Deltametropool de gelegenheid mijn werkwijze toe te lichten. Voor het gemak heb ik dit bericht overgenomen voor mijn blog, het is dus echter ook te lezen via: https://deltametropool.nl/nieuws/een-blik-op-ooghoogte/

Fotograaf Rufus de Vries reflecteert op onze atlas ‘Architectuur van Arbeid’ en laat zien wat de menselijke maat van ‘werk’ is. Zijn beelden zijn een oefening waarbij mensen uitgenodigd worden om een scene over zichzelf en hun omgeving te creëren, door gebruik te maken van hun eigen leven, ruimte en objecten. Mensen laten zien hoe ze wonen, werken en met elkaar omgaan in hun buurt, stad of regio. Op deze manier worden ze mede-eigenaars van de fotoseries.

Als ruimtelijke strategen, ontwerpers en adviseurs produceren we voortdurend verhalen over individuen en gemeenschappen, over wat ze willen, over hoe ze leven, consumeren, bewegen, werken of leren, maar vragen we niet vaak wat ze er zelf van denken. Het werk van Rufus neemt ons mee in de wereld achter de ruimtelijke plannen en strategieën.
Vereniging Deltametropool heeft altijd interdisciplinair gewerkt, maar dit zal wel intensiever kunnen. Hebt u als lid, partner of benieuwde vreemdeling ideeën en voorstellen? We horen het graag.

Reflectie in woord en beeld door Rufus de Vries

“De atlas ‘architectuur van arbeid’ wil graag laten zien welke invloed de locaties van arbeid hebben op de stad als geheel. Het wil daarmee de potentie van bedrijventerreinen benutten en ziet in dat de economische opgave moet worden vertaald naar een ruimtelijke opgave”

“Als fotograaf benader ik mijn onderwerpen vaak vanuit relaties die mensen met elkaar hebben en laat de locaties zien waar mensen elkaar ontmoeten. Je zou kunnen zeggen; in mijn series benader ik de stad vanuit de sociologie, maar ik zie ook dat de ruimtelijke setting enorm van invloed is op hoe mensen zich tot elkaar verhouden. Omdat de economie ook draait om relaties, herkende ik veel in de Atlas, maar benader ik het onderwerp vanaf andere kant”

“Benaderd de Atlas arbeid met een helikopterview, ik benader mijn onderwerp op ooghoogte. Daarmee wordt arbeid concreet en blijf je er niet boven zweven. Door wél de geografische ligging van het concrete locaties waar de foto’s zijn gemaakt mee te nemen, kun je opeens een economisch onderwerp ruimtelijk laten zien! En kan je laten zien dat economie om mensen draait en de verbanden daartussen”

“Door juist heel gedetailleerd deze onderlinge band te tonen, speel ik met mensen een alledaagse situatie. Dit doe ik door een combinatie van terloopsheid en strakke regie. Ik zie mijn foto’s als ‘scenes’ die ik deels ensceneer en ik schroom niet om meerdere momenten in een foto te monteren. Op die manier kan ik meerdere lagen, richtingen, details en verbanden laten zien. Deze kunnen verwijzen naar abstractere thema’s als mobiliteit, maak-industrie, productlocaties, lokale kringlopen, innovatiekracht, flexibiliserende arbeidskrachten, hub, e.d.”

“Om goede foto’s te maken, moet je volgens mij als fotograaf betrokken zijn bij je onderwerp. Dit betekent dat ik zelf het onderwerp doorgrond, betrokken ben bij het onderzoek en op die manier mensen kan benaderen. Door mijn werkwijze betrek ik echter ook de gefotografeerde bij de fotografie. Daarmee laat ik zien welke rol zij ‘spelen’ in het verhaal dat ik wil tonen. Door mensen of voorwerpen vaker te laten terug komen in verschillende foto’s, kan ik de kijker verbanden laten maken. In samenwerking met andere disciplines (onderzoekers, cartografen, ontwerpers, schrijvers en podcastmakers) kunnen verschillende lagen worden blootgelegd en in de foto’s kan hier subtiel naar verwezen worden of andersom”

From the archives X Rufus de Vries

Dat ik deze animatie op mijn website zet, is niet omdat ik verwacht dat iemand uit mijn professionele netwerk deze vrijwilligersjob ambieert. Met het maken van deze animatie werd mij iets anders duidelijk. Ik kon mijn fascinatie voor de gebouwde omgeving vervlechten met relaties tussen mensen. (Hoewel ik dit ook doe in de series Buurtbanden, wordt het nu iets abstracter d.m.v. een animatie).

En beiden (gebouwen/relaties) doen ertoe! Toch merk ik vaak dat de gebouwde omgeving bij veel mensen als zoiets vanzelfsprekends wordt gezien, dat ze niet meer opvalt. Door mijn werk heb ik inmiddels wel ontdekt dat architectuur en stedenbouw (de hardware) toch veel zeggen over hoe mensen zich tot elkaar verhouden (de software). Richard Sennett schreef er het inspirerend boek ’Stadsleven’ (2018) over en spreekt over de ‘ville’ en de ‘cité’, de fysieke stad en haar structuren ten opzichte van de habitat van mensen.

Door de Burenhulpdienst krijg ik wat meer inzicht in de ‘cité’  van de wijken Schuilenburg en Randenbroek in Amersfoort. En tegelijk heb ik van de periode dat ik in Amsterdam Nieuw-West woonde, geleerd beter te kijken naar de ‘ville’. En ook leren waarderen! Zo heb ik de ontwikkeling van een heus museum gade geslagen; het van Eesterenmuseum, met nu een eigen pand aan de Sloterplas. Sindsdien heb ik bijvoorbeeld een zwak voor portiekflats gekregen en kan ik de ideeën achter stedelijke ontwikkelingen beter volgen. Het van Eesterenmuseum cultiveert de ‘ville’ en grappig genoeg heeft het met de jaren een ‘cité’ gecreëerd van allemaal bewoners die zich hiervoor vrijwillig inzetten en zich daarmee veel meer hebben verbonden met hun omgeving en elkaar.

Het idee van de illustraties van de gebouwde huizen en appartementen ontstond door dat we, als organisatie van de Burenhulpdienst aan het begin van de Corona-crisis, iets wilden doen voor onze hulpvragers en aanbieders. Dat resulteerde in een A5-kaart met de tekst: ‘blijf verbonden’ en kon ik onze gemeenschappelijke geplande stad, zoals de ‘ville’ in het nederlands ook wel wordt vertaald, vorm geven met de illustraties. Want opeens werden we heel erg terug geworpen op de ‘ville‘. Tegelijk boden zich bij de start van Corona, meer mensen aan als hulpaanbieder dan dat er mensen hulp vroegen. Om dat deel van de geleefde stad, zoals de ‘cité‘ ook wel wordt vertaald, te onderhouden zoeken we dus iemand.

P.S. Zelf heb ik de taak van verbinder een tijdje gedaan, maar het bleek dat ik administratief niet zo consciëntieus ben + dat de praktische tijd om mensen ‘s avonds telefonisch te benaderen, me ontbrak (vanwege jonge kinderen die naar bed moeten). Ondertussen ben ik bezig met een plannetje om een kwaliteit van de wijk Schuilenburg met een fotoserie uit te vergroten in het kader van het 50-jarig bestaan van deze wijk. Wordt vervolgt… 

Al jaren heb ik inmiddels een fascinatie voor het werk van de schilder Edward Hopper. Vrijwel iedereen kent zijn werk Nighthawks waarop we een interieur zien van een ‘’eetbar’’ met enkele in zichzelf gekeerde bezoekers, van buitenaf gezien. Hoppers (1882-1967) oeuvre  heeft schilderijen opgeleverd die veel ruimte laten voor interpretatie, verhalen en tegelijk iets laten zien van geïsoleerd van elkaar leven en de psychologische spanning tussen de afgebeelde personen. De stad is vaak zijn decor.

Voor mijn nieuwe werkruimte leek het tof zijn schilderij ‘Office in a small city’ op te hangen. Via internet heb ik een repro gekocht en hem vervolgens in laten lijsten. Omdat de werkruimte nog niet klaar is, staat het ‘werk’ van Hopper ingepakt op mijn bureau.

Het enorme pand waar ik straks op uit kijk vanachter mijn nieuwe bureau heb ik onlangs gefotografeerd, zij het vanaf een andere zijde. Met hard ochtendlicht wordt het bouwblok uitgesneden tegen een koele blauwe lucht. Direct had ik de associatie met Hopper, ondanks dat hij veel minder omgeving laat zien. Ik had deze foto als een soort ’schets’ gemaakt om hem ooit eens te gaan gebruiken voor een ’scene’ mét mensen.

Voormalig fotograaf Hans Aarsman (fotodetective voor o.a. de Volkskrant), die nu vooral over fotografie schrijft, heeft een bloedhekel aan mooie plaatjes en het imiteren van schilderijen met foto’s. Juist omdat fotografie zo’n ander medium is. Zoiets blijft bij mij hangen. Ook bij het vormen van een idee ‘iets’ met deze schetsfoto te gaan doen.

Totdat je de schetsfoto opeens op je bureau ziet liggen bij de nog ingepakte repro van Hopper met daarover keihard ochtendlicht en schaduwen op beiden. Dan moet je gewoon dat moment vastleggen en er even niks meer mee doen…

De Kostgangers, bestaande uit Geert van de Wetering en Danielle Emans volgden me bij het maken van de serie: Dick en Rietje, alledaags leven in Groot-Amsterdam, in opdracht van Stad-Forum.

In de video-podcast hoor je mij over mijn werkwijze. Je hoort een aantal hoofdrolspeler van de foto’s. En ik ga ook langs bij antropologe Linda van de Kamp met de vraag om op zijn foto’s en het project Regiobanden te reflecteren. Ze zegt o.a: ‘De yuppen zijn heel erg gericht op het centrum, anderen zijn veel meer op de regio gericht.’

De podcast (18 min.) hiervan is te beluisteren (en te zien) via: https://regiobanden.com/dick-en-rietje/

Sinds 2013 leidt Tracy Metz Stadsleven, een live talkshow over het leven in steden. Iedere editie belicht een stedelijke ontwikkeling met een breed palet aan sprekers uit de vele werelden die samen de stad vormen: politiek, beleid, de ruimtelijke ontwikkeling, demografie en de maatschappelijke kant van het stadse bestaan. Het zijn wervelende avonden, waarbij de snelheid hoog ligt zonder de diepgang te verliezen.

Woensdagavond 29 januari het thema: ‘Buren in de stad’
Met o.a. radio en theatermaker Chris Bajema, kunstenaar Sarah van Sonsbeek en Michel Visser van de buurtapp Nextdoor. Zelf zal ik aan de hand van de fotoseries Buurtbanden mijn verhaal doen.

Welkom!
Bestel kaarten: Pakhuis de Zwijger / Grote zaal / A’dam / 20:00-22:00uur