Klimaatadaptatie in de polder. Hoe ziet dat eruit? Samen met architectenbureau Open Kaart kregen we de kans dit eens goed te verbeelden! Doel: aanpassingen in het historische watersysteem van Polder Nijbroek die passen bij zowel het landschap als de gemeenschap.

Fotografie als ontwerpend onderzoek
Open Kaart was al een eind op weg met de vraag ‘Hoe maken we het watersysteem van polder Nijbroek toekomstbestendig?’ toen ze mij benaderde voor de fotografie. En hoewel ik regelmatig het werk van Open Kaart fotografeer wanneer het is gerealiseerd, werd ik hierbij al in het proces betrokken. Met als doel om de mensen (professionals en bewoners) die betrokken zijn bij de oplossingen, te betrekken in het verbeelden en daardoor nog sterker aan het project verbinden. Fotografie als co-creatieve ontwerpmethode hebben we vervolgens ingezet.
De term ontwerpend onderzoek is hier goed op zijn plaats. Dat gebeurde in onze samenwerking exact. Om het onderwerp te doorgronden moest ik me verdiepen in de materie van klimaat, cultuurhistorie, watersysteem en de lokale gemeenschap. Vervolgens ben ik in het gebied gaan rondrijden en mensen gaan ontmoeten, om op basis daarvan de eerste schetsen te maken. En daarbij liep ik letterlijk vast. Mijn auto zakte weg in de berm, toen ik wilde keren in Nijbroek. Tot grote hilariteit van Open Kaart. Nieuw Drassig Land, de titel voor het project, werd hiermee bevestigd en ik moest door een bewoner uit de klei worden getrokken. Ondertussen ging ik het onderwerp steeds beter begrijpen, zag ik de schoonheid van het landschap en leerde buurtbewoners en professionals kennen.

In het concept voor de fotografie wilden we naast het landschap en de gemeenschap ook het onderwerp beter aanwijzen en de verschillende foto’s tot één verhaal smeden. Voor die twee laatste zaken bedachten we het idee om artikelen die met water te maken hebben, in de foto’s te gebruiken. (emmers, laarzen, tuinslang e.d.) Door deze in drie primaire kleuren (rood, geel en blauw) aan te schaffen, zouden ze opvallen in het groene landschap en dienden ze tegelijk als terugkerend element, waardoor de afzonderlijke scènes tot één verhaal worden gemaakt.

Ontwerpen
Aan de hand van schetsen, organiseerde ik de scenes mét bewoners en professionals. Dus fotografeerde ik ecoloog Geert in een ‘strakke’ wetering, die in de ontwerpen meer zouden slingeren. Dit kon ik aanwijzen met de gele tuinslang. Tegelijk maakt ik met de blauwe en rode rietjes de kaders duidelijk die het polderlandschap van Nijbroek kenmerken. Het zogenaamde slagenlandschap, waarbij de kavels in smalle banen haaks op de wetering staan. (klik op de foto om de foto te vergroten of ga naar de pagina klimaatadaptatie voor een slideshow van de hele reeks in groot formaat)

Of liet ik de twee ambtenaren van de gemeente Voorst, gekleed in de primaire kleuren, in het zogenaamde rabattenbosje lopen. Met de gele tuinslang gaf ik de structuur van greppels en ophogingen aan, waardoor eikenbomen droog staan. Met de blauwe tuinslang kon ik de droogstaande greppels aanwijzen waar de bomen staan die juist veel water verbruiken; essen en elzen. In de plannen en ambities die Open Kaart bij elkaar bracht, worden meer van dit soort ‘bosjes’ voorgesteld in het polderlandschap. Evenals de eenvoudige voorstellen om bewoners zelf stuwtjes te laten plaatsen in de sloten om hun land.

 

Primaire kleuren
Door de primaire kleuren steeds terug te laten keren, konden we heel verschillende maatregelen, van gemaal tot achtertuin, in verband met elkaar brengen. Zodat bewoners ervaren dat zij onderdeel zijn van de keten van het watersysteem. Iets heel abstracts wordt op deze manier voelbaar en zichtbaar! Onderdeel zijn betekent ook mee ontwerpen in de door Open Kaart georganiseerde ontwerpateliers in het gemaal. Tegelijk kunnen we een bewonersinitiatief om bomen te planten ook koppelen aan het grotere verhaal over het toekomstbestendig maken van watersysteem in Polder Nijbroek.

 
Het gemaal, dat een van de cultuurhistorische onderdelen is in deze omgeving,  zal in het plan van Open Kaart worden aangepakt. Evenals de cultuurhistorische duikers (bruggetjes) die in oude staat worden hersteld door een lokale timmerman. Dit scenorio kon in een scene worden getoond en gekoppeld aan een foto waarbij de stuwen en waterstanden een rol spelen en het Waterschap bij betrokken is.

Experiment en afdrukken voor gefotografeerden
De Open Oproep ‘Ruimte voor klimaat en energie’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie maakte het mogelijk om met deze ‘methode’ te experimenteren. We deelden onze resultaten tussentijds in ‘Zoom-meetings’ met andere ontwerpteams die aan deze Voucherregeling mee deden. Tot slot deelden we in twee verschillende bijeenkomsten onze resultaten met bewoners en professionals.

Door bewoners en professionals letterlijk te betrekken in de beeldvorming van het onderwerp, konden we hen na afloop afdrukken meegeven van deze foto’s waarin zij zelf figureerden. Op die manier kunnen zij het complete verhaal verder brengen binnen de gemeenschap, met behulp van de scenario’s die we samen speelden. Uiteraard is er van dit complete project een website: www.waterinpoldernijbroek.nl

p.s. badeendje = let op biodiversiteit