Terugblik 2022 (5-8) Wooncollectieven

Als er een onderwerp is dat ik steeds vaker tegen kom in mijn werk, dan is het wel collectief wonen. Aan de ene kant uit noodzaak vanuit het woningtekort en tegelijk als tegenreactie op de individualisering. Jurrian Arnold van Open Kaart architecten is bekend met collectief wonen.

Hij groeide op in een woongroep en woont inmiddels ook collectief in Delft. (boven imker, beneden bellend blauwe trui)


Hij is mede-initiator geweest van de tentoonstelling ‘Collectief wonen’ waarin 10 voorbeelden worden getoond die dat allemaal anders invullen en hoe daar waarde aangegeven kan worden. Het was tof om deze waarden te vatten in ‘een scene’ van elk van deze tien verschillende locaties in Delft die op deze tentoonstelling worden getoond.

I.s.m. Ineke Hulshof, Michiel Brouwer, mede mogelijk gemaakt door Delft Design.

Eerder fotografeerde ik projecten waar collectiviteit een onderdeel is van het wonen, vaak door collectieve ruimtes en een ontwerp waarbij je elkaar makkelijker ontmoet. Voorbeelden: de Knarrenhof in Zwolle en Gouda, Space-S in Eindhoven, Geworteld wonen in Rijswijk en het eerder genoemde Kas & Co in Utrecht, allen ontworpen door Inbo.

Zwolle, Knarrenhof

Gouda, Knarrenhof

Rufus-de-Vries-Fotografie_SCENES-Space_S-02

Eindhoven, Space-S

Rijswijk, Geworteld Wonen

Utrecht, Kas & Co

De collectiviteit kan ook zitten in het gezamenlijke ontwerp maken met bewoners. De Klarenstraat is daar een goed voorbeeld van. Dit Collectief Particulier Opdrachtgeverschap brengt mensen, vooral aan de start, tot elkaar. Vaak heeft dit ook gevolgen voor de relaties onderling. Vanschagen architecten (Arjan Gooijer) was hier de architect.

Amsterdam, Klarenstraat

Amsterdam, Klarenstraat

Terugblik 2022 (4-8) Buurtbanden internationaal, driedimensionaal en in de publieke ruimte

Het is natuurlijk wel heel tof dat dit jaar in New York, in hét designmuseum Cooper Hewitt, op de tentoonstelling ‘Designing Peace’ het concept van Startblok Elzenhagen te zien is! En nog wel tot september 2023!


(foto’s Cooper Hewitt: © Dirk Verwoerd)
Wouter Veldhuis van ontwerpbureau MUST, daagde me uit om een serie buurtbanden te maken op Startblok Elzenhagen en een driedimensionale presentatie te bedenken voor de tentoonstelling. Een installatie waarin een beeld wordt gegeven van de woonplek, waar en hoe jonge vluchtelingen met een verblijfsvergunning samen leven met Nederlandse jongeren.

 

Photo © Matt Flynn, Smithsonian

Marcia Nolte voorzag de personages op de foto’s van een borduursel.

 

© Dirk Verwoerd

Via de geborduurde personages worden verbanden en relaties tussen personen op de foto’s ruimtelijk inzichtelijk gemaakt.

 

Photo © Matt Flynn, Smithsonian

Op dit moment zijn we, Wouter Veldhuis (MUST), Veerle Simons (MUST) Marcia Nolte en ik, de voorbereidingen aan het treffen voor exposities op drie plekken in Amsterdam. De Gemeente Amsterdam wil de foto’s graag tonen in de publieke ruimte. Daardoor kunnen we niet met (kwetsbare) draden werken, maar zullen de foto’s groot op bordbusters te zien zijn.

 

foto: Rufus de Vries

 

We kijken nog hoe we de verbanden tussen de bewoners mooi zichtbaar kunnen maken. Wordt vervolgt…
Kijk en lees meer via deze link. Dit alles werd mede mogelijk gemaakt door  MUST, Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie en de Gemeente Amsterdam.

Terugblik 2022 (3-8) zichtbaar maken

Afgelopen jaar kwamen veel dingen, waar ik al lange tijd mee bezig ben, bij elkaar. Hierbij een serie van 8 berichten in de laatste dagen van dit jaar… Terugblik 2022 (3-8)
Hoe kan je ingewikkelde dingen zichtbaar maken en mensen hierbij betrekken? Eerder had ik samen met Open Kaart al het idee van zogenaamde pre-enactments ontwikkeld. Het is een methode waarbij we een ontwerp al spelen, nog voordat het gerealiseerd is. Het blijkt een aansprekende manier om met de betrokkenen bij een ontwerpproces aan de slag te gaan en ze letterlijk te betrekken in de de toekomstbeelden. 

Toen Open Kaart mij benaderde om een klimaatadaptatie in de polder te verbeelden,  grepen we deze casus aan om het idee van pre-enactments nog iets verder uit te bouwen. Naast dat we de toekomst gingen spelen met betrokkenen, zowel bewoners als professionals, voegden we nog iets toe. Om met de serie foto’s naderhand het hele verhaal te vertellen, zocht ik naar een manier om dit in beelden aan elkaar te koppelen. Daarbij greep ik terug op eerder vrij werk van ‘kleurenrijm’.
Dat resulteerde erin dat ik drie maanden lang rond reed in een auto vol met artikelen die met water te maken hadden. Deze laarzen, regenjassen, tuinslangen, paraplu’s en badeendjes hadden allen primaire kleuren.
De attributen gebruikten we in de foto’s om het onderwerp aan te wijzen en zo een lijn te krijgen die direct zichtbaar werd voor de kijker. 

Meer informatie over dit project is te vinden via deze link. Direct de hele fotoserie zien? Dat kan hier.
In mijn onderzoeksproject verdichtenverlichten hoop ik dit concept nog verder uit te bouwen. https://verdichtenverlichten.nl/concept/
Het ontwikkelen van pre-enactments is mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. De methode wordt ook beschreven en getoond in de publicatie TRANSITIES! 129 x ontwerpend onderzoek. Hier ook digitaal in te zien: (blz 61)

Terugblik 2022 (2-8) verdichten verlichten

Afgelopen jaar kwamen veel dingen, waar ik al lange tijd mee bezig ben, bij elkaar. Hierbij een serie van 8 berichten in de laatste dagen van dit jaar…

Amersfoort / Liendert / 2022

het eerste echte onderzoeksproject in Amersfoort (van mij;)). En wel in de wijken Liendert en het Hoefkwartier, waar op verschillende manieren wordt verdicht. Voor de Machinerie maakte ik een website om een plan toe te lichten en deze werd gehonoreerd. De website heet www.verdichtenverlichten.nl

Het ruimtelijk verdichten van steden is een actueel thema, dat ik graag uit diep. Zelf woonde ik lange tijd op een plek waar werd verdicht. Toen ik verhuisde kwam ik eveneens op een plek waar dit gebeurde.
In mijn werk kom ik het onderwerp regelmatig tegen, zo fotografeerde ik voor bureau Rijnboutt de wijk zijdebalen in Utrecht. Een wijk die de afgelopen 15 jaar is gerealiseerd en nu een zeer hoge dichtheid heeft.
Afgelopen zomer kwam podcastmaker Geert van de Wetering langs. Hij maakte een serie podcasts voor het 25-jarig jubileum van Stichting Archined en fietste mee door de wijken Liendert en Hoefkwartier, ondertussen spraken we over verdichting. De podcast is hier te beluisteren.

Amersfoort / Liendert / 2022

Amersfoort / het Hoefkwartier / 2022

Amersfoort / Liendert / 2022

Amersfoort / het Hoefkwartier / 2022

Amersfoort / Liendert / 2022

Amersfoort / het Hoefkwartier / 2022

Amersfoort / Liendert / 2022

Terugblik 2022 (1-8) Generatiewonen

Afgelopen jaar kwamen veel dingen, waar ik al lange tijd mee bezig ben, bij elkaar. Hierbij een serie van 8 berichten in de laatste dagen van dit jaar…
In 2003 en 2004 fotografeerde ik zes families die met meer dan twee generaties bij elkaar wonen.
In de afgelopen jaren merkte ik dat het onderwerp regelmatig terug komt in de media. Onder andere in relatie tot zorg, woningtekort en familiebanden.
Dit jaar fotografeerde ik in opdracht van twee verschillende opdrachtgevers ‘generatiewonen’. De eerste was ‘Kas & Co’ gerealiseerd door Inbo in de Utrechtse wijk Veemarkt. (zie boven)
Afgelopen zomer fotografeerde ik bij architect Wessel Jonker van Open Kaart. Hij transformeerde twee dienstwoningen op een prachtige plek tot woningen voor zijn ouders en zijn eigen gezin.

Podcast beeld & architectuur

In het kader van 25 jaar Stichting ArchiNed, fietste Geert van de Wetering met me mee door de wijken Liendert en het Hoefkwartier in Amersfoort. In de podcast staat de vraag centraal: hoe kan beeld een kritische rol spelen in het ontwerpdiscours? Ondertussen vertel ik ook over het nieuwe project ‘Verdichten verlichten’ dat ik in Amersfoort ben gestart. Beluister de podcast via: deze link

Buurtbanden in Amersfoort te zien op festival ‘We doen het samen!’

We doen het samen!
Is een festival voor burgerinitiatieven, zaterdag 25 juni in de Prodentfabriek in Amersfoort

Door het zichtbaar maken van initiatieven van actieve bewoners, kunnen we elkaar inspireren en aanmoedigen om samen te werken aan een nieuwe samenleving. Tijdens het We doen het samen! Festival willen alle partners actief burgerschap stimuleren en het succes van vele lokale initiatieven in héél Nederland laten zien en vieren.

Josephine Krikke, betrokken bij de organisatie, benaderde me om een selectie foto’s uit verschillende series Buurtbanden te exposeren. Daarnaast is er de hele dag van alles te doen. Check de website: www.wedoenhetsamen.nu

Tentoonstelling Wooncollectieven Delft


Wat is de waarde van collectief wonen? Delft Design en bureau Open Kaart benaderden mij met deze vraag om de essentie van deze waarde te verbeelden. Door middel van ‘scenes’ van 10 verschillende wooncollectieven in Delft, maakte ik deze foto’s samen mét bewoners. Vooraf kreeg ik inzicht in de woonsituaties, maakte kennis met bewoners en schetste de scenes, voordat de definitieve foto’s voor de tentoonstelling werden geschoten.
 
Delft Design en bureau Open Kaart zien het delen van woonvoorzieningen als één van de oplossingen om meer sociale verbinding te brengen in de grote woningbouwopgave in Nederland. Samen met andere partners uit Delft maakten zij een inspirerende en informatieve tentoonstelling.

Nog ruim drie weken is deze tentoonstelling in Delft te zien, met de definitieve foto’s. Voor meer info: https://collectiefwonendelft.nl

Installatie met 24 foto’s te zien in New York. Startblok Elzenhagen A’dam in designmuseum Cooper Hewitt


Designing Peace
In juni presenteert Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum ‘Designing Peace’, een tentoonstelling die de unieke rol onderzoekt welke design kan spelen bij het nastreven van vrede. De tentoonstelling is te zien van 10 juni 2022 tot 6 augustus 2023 in New York en toont ontwerpprojecten van over de hele wereld die zoeken naar manieren om duurzamere vreedzame interacties te creëren en in stand te houden – van creatieve confrontaties die bestaande structuren uitdagen tot ontwerpen die vragen om gerechtigheid en waarheid in een zoektocht naar verzoening. (www.cooperhewitt.org)

Het concept en de realisering van ‘Startblok Elzenhagen’ is vanuit Nederland een bijdrage aan deze tentoonstelling. Al meer dan een jaar geleden benaderden Wouter Veldhuis en Veerle Simons, van stedenbouwkundig bureau MUST en betrokken als ontwerper bij Startblok Elzenhagen, mij met de vraag om een bijdrage te maken voor deze tentoonstelling. Woningcorporaties De Key en Eigen Haard waren opdrachtgever voor het ontwerp en de realisatie van Startblok Elzenhagen.

Startblok Elzenhagen
Is een woonplek voor 540 jongeren, waarvan de helft Nederlandse jongeren en de andere helft jonge vluchtelingen die net een verblijfsvergunning hebben gekregen (statushouders). Samen bouwen zij op deze plek aan hun toekomst. Het doel van Startblok is niet alleen het huisvesten van jongeren. Het is vooral het geven van een goede start aan alle bewoners: of het nu jongeren zijn uit Nederland of jongeren die hun eigen land hebben moeten ontvluchten. Het Startblok biedt jongeren uit de buurt, studenten en net afgestudeerden een springplank het ‘echte leven’ in en helpt de bewoner die net in Nederland is aangekomen juist snel de weg te vinden in de Amsterdamse samenleving.
Op Startblok krijgt de bewoner de mogelijkheid om zijn of haar woonomgeving zelf te beheren.
 
Buurtbanden
Wouter Veldhuis had een serie foto’s voor ogen, zoals ik eerder maakte in verschillende Amsterdamse buurten. Via mensen schakel ik van de ene ontmoeting, naar de volgende ontmoeting in een afgekaderde buurt, waarbij ik deze ‘scene’ met bewoners ‘speel’. (Zie www.buurtbanden.nl)

Concept voor installatie presentatie
Startblok Elzenhagen, bestaande uit zes woningblokken, zou het kader worden en Wouter Veldhuis vroeg me ook na te denken over een ruimtelijke presentatie. Ik bedacht een installatie waarbij er in de foto’s wordt geborduurd en de draden aan de achterzijde de contouren vormen van de verbindende persoon in de foto. De draden worden vervolgens ruimtelijk verbonden aan de volgende foto en terugkerende persoon. Het concept van Buurtbanden kan op deze manier ruimtelijk inzichtelijk worden gemaakt! Een illustratie van deze installatie liet ik vrijwel iedere keer zien wanneer ik me introduceerde bij bewoners van Elzenhagen. Ontwerper Marcia Nolte tekende de illustratie en werkte het concept verder uit en heeft de vormgeving en productie van de installatie verzorgd met twee medewerkers.


Realisatie
Hoewel ik alle foto’s uiteraard zelf heb afgewerkt, heeft Marcia Nolte met haar werk een extra laag toegevoegd. Het is prachtig om te zien hoe zij haar expertise en ambachtelijkheid inzette om die extra laag letterlijk voelbaar en zichtbaar te maken. Door minutieus gaatjes te boren, de draden te borduren en deze vervolgens aan de achterzijde op fraaie wijze te verknopen en te verbinden naar de volgende foto, ontstaat een web van draden die de complexiteit achter het relatief eenvoudige woonconcept, weergeven. De installatie is echter pas in New York voor het eerst volledig opgebouwd, later volgen daar nog ‘expositiefoto’s’ van.

Presentatie
Daardoor heb ik zelf het eindresultataat nog niet ‘live’ gezien, ik hoop later dit jaar de kans te krijgen dit wel met eigen ogen te zien. We zijn nog aan het kijken hoe deze installatie ook in Nederland onder de aandacht komt en mocht dat het geval zijn, dan zal ik daarover berichten via de nieuwsblogs op www.rufusdevries.nl of www.buurtbanden.nl

Mogelijk gemaakt door:

Rijnboutt Open #2 Werk, mét o.a. mini-docu!

Voor stedenbouwkundig bureau Rijnboutt maakte ik eerder al een beeldessay over het thema ‘Werk in de stad’ met onder andere de bovenstaande foto voor het magazine. Het bureau organiseert ook een zogenaamd ‘Rijnboutt Open’. Dit is een ‘live podium’ en evenals het magazine, een plek waar Rijnboutt zelf het initiatief neemt om vragen te stellen en om gesprekken aan te gaan, ook met partijen die niet uit de hoek van de architectuur of stedenbouw komen. Vanwege Corona was het event twee keer uitgesteld, maar op 31 maart 2022 was het dan zover.

Het magazine was al boeiend, maar graag wijs ik ook op deze bijeenkomst die in zijn geheel is terug te zien. Mede omdat hier ook iemand aan het woord kwam, die in het magazine nog niet te lezen was en een bevlogen verhaal hield over het werk in de stad: Floor Milikowski (schrijfster o.a. van boeken als ‘Van wie is de stad’ en ‘wij zijn de stad’).

 

Amsterdam, 31 maart 2022 – RIJNBOUTT OPEN. Foto DIngena Mol

Daarnaast werd tijdens de bijeenkomst de mini-docu getoond, die Rijnboutt van mij liet maken door Suzanne Blonk. In de mini-docu ben ik te zien bij het bedrijf New Electric (vd bovenstaande foto) en schets ik het kader van het beeldessay en waarom juist dit bedrijf interessant is in dat kader. (vanaf minuut 33:33) In Rijnboutt Open ga ik ook in op vragen van moderator Catja Edens.

Rijnboutt Open wordt ingeleid door stedenbouwkundige Richard Koek van Rijnboutt. Tot slot was er een rondetafelgesprek met Najah Aouaki, Anjelica Cicilia en Annius Hoornstra, en stellen bezoekers vragen.

Dit alles is terug te kijken via: Rijnboutt opname
Foto’s bijeenkomst: Dingena Mol